عوامل جغرافیایی

ماده آلی  عوامل جغرافیایی اثر عمده‌ای بر میزان ماده آلی در خاک ها دارند.

اگرچه پوشش گیاهی و مواد مادری در بعضی موارد نقش مهمی در تغییر های جغرافیایی ماده آلی خاک ایجاد می کند عامل های جغرافیایی اصلی شامل موارد اقلیمی مانند دما و بارندگی است .

انباشت مواد آلی در خاک های زمانی که تفاوت میان تولید سالانه گیاه و تجزیه سالانه آن حداکثر است.

میانگین دمای سالانه پایین بیشتر از میزان تولید موجب کاهش تجزیه می شود

و از این رو حداکثر مقدار ماده آلی خاک عموماً در عرض‌های جغرافیایی پایین دیده می شود.

همین دلیل است و سال ها و دیگر انواع خاک های جنگلهای شمالی دارای مقدار بسیار زیاد مواد آلی در لایه سطحی هستند.

در منطقه های ارتفاع بیش از عرض جغرافیایی بر میانگین دمای سالانه تاثیر دارد و از این رو خاک های سرزمین های مرتفع و کوه ها دارای بزرگترین مخازن کربن هستند.

اثربارندگی

ماده آلی واثر بارندگی همچنین می تواند در هر دو مورد مناطق حاره و معتدل دیده شود در این محدوده‌ها بارش موجب افزایش بیشتر رشد گیاه نسبت به تجزیه و فساد میشود.

بنابراین ماده آلی خاک با بارش سالانه همبستگی مثبت پیدا می‌کند.

در وضعیت بسیار مرطوب که معمولاً با سطح ایستابی بالا مرتبط است تجزیه مواد به دلیل فراهمی اکسیژن محدود میشود.

در وضعیت بی هوازی تجزیه مواد در دماهای زیاد کند و ناقص است.

‏inazuma که اساساً در زمین های مرطوب تشکیل می شوند

بیش از ۲۰ درصد ذخیره کربن آلی خاک جهانی را دارند اگرچه آنها کمتر از دو درصد سطح زمین را پوشانده اند

اثرات توام دما و بارندگی در نقشه های تهیه شده به وسیله کرن نشان دهنده محدوده جغرافیایی

ماده آلی خاک در خاک های سطحی آمریکاست.

یعنی پیش از این تغییرات سطوح کربن آلی خاک را در امتداد توالی های اقلیمی

در منطقه گریت آمریکای شمالی مشاهده کرد

به گونه‌ای که مقدار کربن آلی خاک با حرکت به سمت اقلیم‌های سردتر از تگزاس

به مینیسوتا و نیز با حرکت به سمت اقلیم‌های مرطوب‌تر شرط از کلورادو  افزایش یافت

و همین فاکتورها به ویژه دماهای پایین مرتبط با بلندیهای زیاد نیز تا حدی دلیل

مقدار کربن آلی خاک بسیار بیشتر در خاک های جنگلی  نسبت به خاکهای نیجریه بود.

 

پژوهش های جغرافیایی خاک های دارای ماده آلی

پژوهش اخیر روی پراکنش های جغرافیایی کربن در خاکهای این حقیقت را روشن کرد

که خاک ها در مناطق حاره کربن آلی خاک کمتری دارند.

گستره مقادیر کربن آلی خاک در حاره  بسیار بیشتر از گستره بین مناطق معتدل و بهار بود.

این گونه مشاهده شد که مقدار کربن آلی خاک ها وقتی که نسبت میانگین دمای سالانه

بار به بارش سالانه زرد در یک میلی گرم کمتر از یک باشد بالاترین مقدار است هنگامی نسبت سه یا بیشتر باشد.

کربن آلی خاک به سطوح بسیار پایین فرود می آید ارتفاع تنها نمونه‌ای از چگونگی

تاثیر های پستی و بلندی بر انباشت ماده آلی خاک است.

راستای شیب درجه شیب و زمین ما اغلب فاکتورهای مهمی هستند

که معمولاً موجب تفاوت های زیاد در انباشتگی ماده آلی خاک در فاصله های کوتاه میشود.

شیب ومناطق مرطوب  وتاثیر در ماده آلی

مناطق مرطوب بارزترین مثال تاثیر پستی و بلندی بر ماده آلی خاک هستند

زیرا این خاک و اساساً در پست ترین موقعیت زمین نما ها واقع شده اند

که تجمع رواناب و برهمکنش با آب زیرزمینی موجبات انباشت ۱۵۰ تا ۵۰۰ گرم کربن در کیلوگرم

در لایه‌های سطحی می‌شود که ممکن است ضخامت در حد چندین متر داشته باشد.

تفاوتهای زیادتر میان خاک هایی رخ می دهد که از نظر درجه شیپ و موقعیت زمین ما مشابه هستند

اما در راستای شیب با هم اختلاف دارند زیرا شیب های پشت به استوا انرژی تابشی کمتری برای تبخیر آب دریافت می‌کنند.

این شیوه‌ها اقلیمی با رطوبت موثر بیشتر تشکیل می دهند

و از این رو معمولا به وسیله خاکهایی که مرطوب تر عمیق تر و از نظر کربن آلی خاک سرشارتر

از شیوه‌های روبروی خود در طرف دیگر دریا کوه هستند پوشانده می‌شوند.

این اثر در جاهایی که در جهشی کم است کمتر خودنمایی می‌کند

اما هنوز می تواند در مناطق گسترده اثر معنی دار داشته باشد .

افزون بر این عوامل محیطی مقادیر کربن آلی خاک اغلب به مقدار زیادی از ویژگی های ذاتی خود خاک ها تأثیر می‌پذیرند

بافت خاک مشخصاً در این مورد بسیار مهم است اگر عامل های محیطی مشابه باشد

خاک های ریز بافت در موجب انباشتگی مقادیر بیشتر کربن عالی می شوند.